ΤΟ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ
Η κτηνιατρική επιστήμη αποσκοπεί στην προστασία της υγείας και τη ευζωίας των παραγωγικών ζώων και των ζώων συντροφιάς και στη διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων ζωικής προέλευσης, με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, η κτηνιατρική είναι μία απόλυτα ανθρωποκεντρική επιστήμη. Η επαγγελματική και επιστημονική προσέγγιση και η σκιαγράφηση του ρόλου των κτηνιάτρων στα προσεχή χρόνια είναι πολύπλοκο εγχείρημα, καθώς λαμβάνουν χώρα σημαντικές μεταβολές στις πρακτικές εξάσκησης της κτηνιατρικής επιστήμης.
Όσον αφορά στην κτηνιατρική των παραγωγικών ζώων, ο ρόλος του κτηνιάτρου έχει πλέον μετασχηματιστεί σε ρόλο συμβούλου, ο οποίος παρέχει επιστημονικές γνώσεις σε θέματα ολοκληρωμένης διαχείρισης της υγείας των ζώων και των παραγωγικών και αναπαραγωγικών χαρακτηριστικών τους. Οι επαγγελματικές κατευθύνσεις διαμορφώνονται από την ανάγκη αύξησης και διατήρησης των αποδόσεων στις εκτροφές, για την οποία απαιτείται πολυεπίπεδη προσέγγιση και ευρύτητα γνωστικού αντικειμένου, συγκλίνοντας προς το είδος του ζώου και της εκτροφής. Τα σύγχρονα καταναλωτικά ήθη, τα φιλικά προς το περιβάλλον συστήματα ζωικής παραγωγής, οι εναλλακτικές μέθοδοι εκτροφών ζώων, η ευζωία των εκτρεφόμενων ζώων και η δημιουργία συνθηκών εκτροφής που ευνοούν τη φυσιολογική έκφραση των αναγκών των ζώων, έχουν διαμορφώσει ένα νέο τομέα κτηνιατρικής επαγγελματικής απασχόλησης.
Η υγιεινή και η ασφάλεια των ζωοκομικών προϊόντων αποτελούν επίσης σημαντικά επαγγελματικά πεδία. Η διακίνηση και η σφαγή των ζώων, τα συστήματα διασφάλισης ποιότητας σε όλες τις φάσεις της μεταποίησης και η βελτιστοποίηση των οργανοληπτικών ιδιοτήτων και φυσικοχημικών παραμέτρων των προϊόντων είναι σημαντικά και καίρια αντικείμενα επιστημονικής κτηνιατρικής στήριξης. Σήμερα, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κατεύθυνσης για “Μία Ιατρική – Μία Υγεία“, η ασφάλεια των τροφίμων και η πρόληψη των ζωοανθρωπονόσων αποτελούν κυρίαρχους επιστημονικούς κλάδους της κτηνιατρικής επιστήμης.
Στο δημόσιο τομέα, οι κτηνίατροι είναι υπεύθυνοι για την επιθεώρηση του ζωικού κεφαλαίου, για τη διάγνωση μεταδοτικών νοσημάτων και την αντιμετώπισή τους, για την εφαρμογή των προγραμμάτων πρόληψης και εκρίζωσης διαφόρων νοσημάτων, για τον έλεγχο της κυκλοφορίας κτηνιατρικών φαρμακευτικών και ανοσολογικών προϊόντων και για τον υγειονομικό έλεγχο των τροφίμων ζωικής προέλευσης και των σημείων παραγωγής και επεξεργασίας τους.
Ως ελεύθερο επάγγελμα, η κτηνιατρική των παραγωγικών ζώων ασκείται στα κτηνιατρικά γραφεία, τα οποία ορίζονται ως η επαγγελματική στέγη, όπου ο κτηνίατρος παρέχει υπηρεσίες που αφορούν στην αντιμετώπιση ασθενειών των παραγωγικών ζώων και στην εφαρμογή των κανόνων κτηνιατρικής κλινικής διαχείρισης της υγείας και ευζωίας τους. Οι εξετάσεις και επεμβάσεις σε παραγωγικά ζώα πραγματοποιούνται αποκλειστικά σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Τα κτηνιατρικά γραφεία για παραγωγικά ζώα λειτουργούν μετά από χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας από την Διεύθυνση Κτηνιατρικής της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, η χορήγηση φαρμάκων σε παραγωγικά ζώα διέπεται από ειδική νομοθεσία (Ν. 3698/2008). Με την κτηνιατρική διαχείριση υγείας στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, οι κτηνίατροι αποσκοπούν (α) στην προστασία της υγείας και της ευζωίας και στην αύξηση της παραγωγικότητας των εκτρεφόμενων ζώων, (β) στην αντιμετώπιση των ζωοανθρωπονόσων και (γ) στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Όσον αφορά στην κτηνιατρική των ζώων συντροφιάς, το διευρυνόμενο γνωστικό αντικείμενο, η ραγδαία ανάπτυξη της ιατρικής τεχνολογίας και οι απαιτήσεις της κοινωνίας έχουν οδηγήσει το κτηνιατρικό επάγγελμα σε ανάπτυξη κατά τα πρότυπα του ιατρικού επαγγέλματος. Έτσι, η επιστημονική εξειδίκευση, η συνεχής επιμόρφωση και η επαγγελματική αρτιότητα αποτελούν σημαντικά στοιχεία για την περαιτέρω ανάπτυξη του επαγγελματικού αυτού κλάδου. Η κτηνιατρική των ζώων συντροφιάς ασκείται σε ιατρεία ζώων συντροφιάς ή σε κτηνιατρικές κλινικές, που λειτουργούν με βάση το Ν. 604/1977 και το ΠΔ 463/1978, μετά από χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας από την Διεύθυνση Κτηνιατρικής της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Με την ιατρική των ζώων συντροφιάς, οι κτηνίατροι αποσκοπούν (α) στην προστασία της υγείας και της ευζωίας των ζώων συντροφιάς, (β) στην αντιμετώπιση των ζωοανθρωπονόσων και (γ) στη βελτίωση της όλης ποιότητας ζωής στη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Στην Ελλάδα εργάζονται σήμερα περισσότεροι από 4.000 κτηνίατροι. Η πλειονότητα αυτών απασχολείται στην κεντρική και στις περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας, καθώς και στις κτηνιατρικές υπηρεσίες των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. ‘Ενας σημαντικός και συνεχώς αυξανόμενος αριθμός κτηνιάτρων ασκεί ελεύθερο επάγγελμα. Άλλοι κτηνίατροι εργάζονται στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ της χώρας, σε βιομηχανίες ή εμπορικές εταιρείες κτηνιατρικών προϊόντων, σε βιομηχανίες τροφίμων, σε κτηνοτροφικές, πτηνοτροφικές ή ιχθυοκομικές επιχειρήσεις ή σε άλλες υπηρεσίες του δημόσιου τομέα (Υγειονομικά σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων, Κτηνιατρική Υπηρεσία της Ελληνικής Αστυνομίας, Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας, Εθνικός Φορέας Ελέγχου Τροφίμων, Ελληνικές Γεωργικές Ασφαλίσεις, Ελληνικός Οργανισμός Γάλακτος και Κρέατος, Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων, Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων, Ελληνικός Οργανισμός Φαρμάκων, Ιατροβιολογικό Ίδρυμα της Ακαδημίας Αθηνών, Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, κ.ά.).
Οι επαγγελματικές δραστηριότητες των κτηνιάτρων στην Ελλάδα καθορίζονται από το ΠΔ 344/2000, ασκούνται δε ειδικότερα όπως περιγράφεται παρακάτω. Το ίδιο ΠΔ καθορίζει και τις επαγγελματικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες, στις οποίες είναι υποχρεωτική η απασχόληση κτηνιάτρων.
- Σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις ζωικής ή μικτής παραγωγής, σε γεωργοκτηνοτροφικές ή κτηνοτροφικές βιομηχανίες, τράπεζες, εταιρείες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
- Στην πρόληψη και καταπολέμηση των οποιασδήποτε αιτιολογίας νοσημάτων των θηλαστικών ζώων, πτηνών, ιχθύων, λοιπών υδρόβιων σπονδυλωτών, ωφελίμων εντόμων, καθώς στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των παραπάνω ειδών.
- Στην ίδρυση και λειτουργία ιατρείων, κλινικών και ενδιαιτημάτων μικρών και μεγάλων ζώων, αγρίων ζώων και πτηνών, καθώς και κτηνιατρικών μικροβιολογικών, βιοχημικών, παθολογοανατομικών και ιστολογικών εργαστηρίων.
- Σε κτηνιατρικές πράξεις, επεμβάσεις, κτηνιατροδικαστικές εκθέσεις, πιστοποιήσεις θανάτου ζώων ανεξαρτήτως αιτίας, καθώς και έκδοση κτηνιατρικών γνωματεύσεων και βεβαιώσεων.
- Στην ίδρυση και λειτουργία εργαστηρίων ελέγχου τροφίμων ζωικής προελεύσεως.
- Στο σχεδιασμό και εφαρμογή της ανάλυσης επικινδυνότητας των τροφίμων στα κρίσιμα σημεία ελέγχου, στις βιομηχανίες παραγωγής, επεξεργασίας, μεταποίησης και τυποποίησης τροφίμων ζωικής προέλευσης.
- Στον προγραμματισμό, έλεγχο και εκτέλεση της τεχνητής σπερματέγχυσης.
- Στην εφαρμογή, εκτέλεση και έλεγχο της μετεμφύτευσης γονιμοποιημένων ωαρίων στα θηλαστικά ζώα.
- Στην παραγωγή, τυποποίηση, συσκευασία, εμπορία και διάθεση των κτηνιατρικών φαρμάκων, βιολογικών προϊόντων ζωικής προέλευσης ή άλλων φαρμακευτικών ουσιών για κτηνιατρική χρήση.
- Στη χορήγηση κτηνιατρικών συνταγών, απαραίτητων για την εμπορία, διάθεση και χρήση των κτηνιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων.
- Στην ίδρυση και λειτουργία κτηνιατρικών φαρμακείων και φαρμακαποθηκών.
- Στην παραγωγή, εμπορία, διάθεση, έλεγχο και τυποποίηση ζωοτροφών, συμπυκνωμάτων, προσθετικών, καθώς και κτηνοτροφικών μηχανημάτων, εργαλείων και σκευών.
- Στη διοίκηση, διαχείριση, εκμετάλλευση και αξιοποίηση των βοσκοτόπων.
- Σε δραστηριότητες ζωικής φύσης και των προϊόντων της.
- Σε ζωολογικούς κήπους, πάρκα, εθνικούς δρυμούς, υδροβιότοπους και εκτροφεία θηραμάτων.
- Στην παραγωγή, επιλογή και εμπορία ζωικού αναπαραγωγικού υλικού.
- Στη διαλογή, επεξεργασία, τυποποίηση και βιομηχανική επεξεργασία, ζωικών και αλιευτικών προϊόντων, πρωτογενών και δευτερογενών, στον ποιοτικό, τεχνολογικό και υγειονομικό έλεγχό τους, καθώς και στη διατήρηση, διακίνηση και διαφήμιση αυτών.
- Στην οργάνωση και λειτουργία ζωαγορών, σφαγείων, κρεαταγορών, ιχθυοσκαλών, ψυκτικών χώρων και λοιπών εγκαταστάσεων παραγωγής και εμπορίας ζωικών προϊόντων.
- Στη σύνταξη μελετών για τη δημιουργία, επέκταση και εκσυγχρονισμό κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και εγκαταστάσεων παραγωγής και εμπορίας ζωικών προϊόντων.
- Σε δραστηριότητες σχετικές με την προστασία, αξιοποίηση και διατήρηση της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος.
- Σε συγκεντρώσεις κτηνοτροφικών προϊόντων.
- Σε συστηματικές απεντομώσεις και απολυμάνσεις χώρων και πλοίων.
- Σε εργασίες σχετικές με την ασφάλιση του ζωικού κεφαλαίου και της ζωικής παραγωγής.
- Στην παροχή γνωμοδοτήσεων σε ινστιτούτα και οργανώσεις καταναλωτών.
- Στην ίδρυση μονάδων εκτροφής πειραματοζώων.
- Σε επιχειρήσεις παραγωγής και εμπορίας ιχθυογενετικού υλικού και στην παραγωγή, τυποποίηση και έλεγχο ιχθυοτροφών.
- Στην ανάπτυξη προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών, για την οργάνωση, διαχείριση και έλεγχο των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων.
- Στον έλεγχο υπολειμμάτων από τη χρήση κτηνιατρικών φαρμακευτικών ουσιών σε προϊόντα και στο περιβάλλον.
- Στην πιστοποίηση γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων.
- Στη συλλογή, αξιολόγηση, συντήρηση, πιστοποίηση και χρησιμοποίηση γενετικών πόρων.
- Στην παρακολούθηση των παραγωγικών διαδικασιών στις γεωργοκτηνοτροφικές επιχειρήσεις, καθώς και στην πιστοποίηση των σχετικών διαδικασιών για την έκδοση πιστοποιητικών ολικής ποιότητας.
- Στον τεχνολογικό και περιβαλλοντολογικό έλεγχο στις γεωργοκτηνοτροφικές επιχειρήσεις, καθώς και στην πιστοποίηση των σχετικών διαδικασιών για την έκδοση των αντίστοιχων πιστοποιητικών.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΚΤΗΝΙΑΤΡΩΝ
Το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος είναι σύμβουλος της κυβέρνησης σε γεωτεχνικά θέματα, όπως ορίζεται στο Ν. 1474/1984, και περιλαμβάνει ως μέλη του όλους τους γεωτεχνικούς επιστήμονες (κτηνιάτρους, γεωπόνους, δασολόγους, ιχθυολόγους, γεωλόγους). Για την άσκηση του επαγγέλματος του κτηνιάτρου στην Ελλάδα, είναι απαραίτητη η έκδοση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος από το ΓΕΩΤΕΕ.
Ο Πανελλήνιος Κτηνιατρικός Σύλλογος είναι το συνδικαλιστικό όργανο των ιδιωτών κτηνιάτρων, ενώ η Πανελλήνια Ένωση Κτηνιάτρων Δημοσίων Υπαλλήλων είναι το συνδικαλιστικό όργανο των κτηνιάτρων που απασχολούνται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Επιπλέον, υπάρχουν και άλλα επαγγελματικά σωματεία κτηνιάτρων με τοπικό χαρακτήρα (π.χ. Σύλλογος Κτηνιάτρων Μικρών Ζώων Αττικής, Σύλλογος Κτηνιάτρων Μικρών Ζώων Μακεδονίας – Θράκης, Σύλλογος Κτηνιάτρων Νομού Καρδίτσας κ.ά.).
Η Ελληνική Κτηνιατρική Εταιρεία είναι το κύριο επιστημονικό κτηνιατρικό σωματείο στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1924, είναι δε από τα παλαιότερα επιστημονικά σωματεία της χώρας μας. Η ΕΚΕ έχει ως στόχους την προαγωγή, την προβολή και την κατοχύρωση της κτηνιατρικής επιστήμης και του κτηνιατρικού επαγγέλματος. Για το σκοπό αυτό εκδίδει στην αγγλική γλώσσα τριμηνιαίο επιστημονικό περιοδικό, το “Περιοδικό της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας”, και οργανώνει πανελλήνια κτηνιατρικά συνέδρια και άλλες επιστημονικές συναντήσεις. Σήμερα, υπάρχουν και άλλα επιστημονικά κτηνιατρικά σωματεία, τα οποία καλύπτουν επιμέρους γνωστικά πεδία της κτηνιατρικής επιστήμης (π.χ. Ελληνική Κτηνιατρική Δερματολογική Εταιρεία, Ελληνική Κτηνιατρική Εταιρεία Ορθοπαιδικής και Τραυματιολογίας, Ελληνική Εταιρεία Κτηνιάτρων Ζώων Συντροφιάς κ.ά.).